Avrupa’nın en büyük ‘titanı’: 122 milyon yıl önce yaşamış

Harry Baker

Bulunan yeni fosiller, bugüne dek hiç görülmemiş devasa bir Sauropod’un günümüzden yaklaşık 122 milyon yıl evvel, şu anda İspanya’nın bulunduğu topraklarda gezindiğini gösteriyor. Titanozor kemiklerinin olağandışı formu, yeni keşfedilen ‘titan’ın ziyadesiyle ilkel olduğunu ve bilim insanlarının bu devasa cüsseli ve uzun boyunlu dinozorların evrimini daha detaylı biçimde anlamalarına yardım edebileceğini ortaya koyuyor.

‘Garumbatitan morellensis’ ismi verilen ve yeni sınıflandırılan cins, 2005-2008 yılları ortasında İspanya’nın Morella kenti yakınlarında bulunan Sant Antoni de la Vespa fosil alanındaki hafriyatlar esnasında ortaya çıkarıldı. Araştırmacılar, devasa omurlar, uzun bacak kemikleri ve Sauropodlar kelam konusu olduğunda ziyadesiyle seçkin rastlanan neredeyse bütün haldeki iki adet ayak kemiği kümesi da dahil olmak üzere, bölgede en az üç canlının kalıntılarını gün yüzüne çıkardılar. Fosiller, erken Kretase periyoduna (günümüzden 145 milyon ilâ 66 milyon yıl önceye) dek uzanıyor.

‘AVRUPA ŞAMPİYONU’

Araştırmacılar, Linnean Derneği Zooloji Dergisi’nde 28 Eylül’de yayınlanan yeni bir makalede G. Morellensis’i tanımladılar. ‘Diplodocus’ ve ‘Brachiosaurus’ dahil olmak üzere, Sauropodlar devasa bir cüsseye eklenen uzun bir boyun ve kuyruğa sahip, dört ayaklı otçul dinozorlardı. G. morellensis, günümüzden yaklaşık 66 milyon yıl evvel dinozorları yok eden bir asteroit Dünya’ya çarpana dek hayatta kalan en büyük Sauropod kümesi ve tek soy olan, ‘titanozorlar’ ismiyle bilinen bir Sauropod alt kümesine dahildi.

Araştırmacılar, bulunan kemiklere bakarak, G. Morellensis’in hangi boyutlara ulaşabileceğini kesin olarak söyleyemezler. Öte yandan, Portekiz’de bulunan Lizbon Üniversitesi’nden yapılan açıklamada, paleontolog ve araştırmanın başyazarı olan Pedro Mocho, bireylerden birinin “bir metreden daha geniş omurları ve iki metreye ulaşabilen uyluk kemiğini içeren devasa boyutuyla dikkat çektiğini” söz etti

Eldeki kemiklerin büyüklüğüne bakılırsa, G. morellensis, genelde neredeyse bir basketbol alanı büyüklüğüne erişebilen titanozorlar kelam konusu olduğunda, büyük ihtimalle ortalama bir boyuttaydı. Tanımlanmış en büyük titanozorlar -dolayısıyla en büyük dinozor- ‘Argentinosaurus huinculensis’ ve ‘Patagotitan mayorum’dur. Bilim insanları hangi çeşidin daha ağır olduğunu tartışıyorlar; bununla birlikte her ikisi de büyük olasılıkla en az 70 ton (63,5 metrik ton) yüke sahipti. Öte yandan, 2021 yılında araştırmacılar, Arjantin’de muhtemelen hem A. huinculensis hem de P. mayorum’dan daha büyük olabilecek yeni ve bilinmeyen bir titanozor cinsinin kalıntılarını gün ışığına çıkardılar.

ONDAN BÜYÜK DİNOZORLAR DA VARDI

Titanozorlar en ağır Sauropodlar olsalar bile, en uzun olanlar değillerdi. Bu unvan, tahminen 39 metre uzunluğa ulaşabilen ‘Süpersaurus’ lakaplı, sınıflandırılamayan Sauropod cinslerine aitti. Araştırmacılar, hayvanın bacak ve ayak kemiklerinin halinin, G. Morellensis’in, titanozorların yanı sıra ‘Brakiyozor’ üzere öteki daha uzun Sauropodları kapsayan ‘Somphospondyli’ alt kümesindeki en ilkel Sauropodlardan biri olduğunu düşündürdüğünü belirttiler.

Günümüzde Somphospondyli fosillerine her kıtada rastlanıyor; ne var ki, şu ana dek kesin olarak nereden geldikleri meçhuldü. Araştırmacılar, bu ilkel Somphospondylan’ın İspanya’da keşfedilmiş olmasının, birinci dolaştıkları bölgenin Avrupa olabileceğine işaret ettiğini argüman ediyorlar. Bununla birlikte, tezlerini kanıtlamak için daha fazla ispata ulaşmaları gerekiyor.

Araştırma grubu, bunlara ek olarak Sant Antoni de la Vespa’nın yanı sıra İber Yarımadası’ndaki öteki bölgelerin de Sauropodların evrimine dair daha fazla şey öğrenmenin anahtarı olabileceğini düşünüyor. Bilim insanları, 2022 yılında, Portekiz’de Avrupa’nın bilinen en büyük dinozor fosili olmaya aday ve geçmişi 150 milyon yıl önceye dek uzanan bir aday olan, şimdi tanımlanamamış devasa bir Sauropod’un kalıntılarını gün ışığına çıkardılar.

Yazının özgünü Live Science sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)